Rodzaje pasożytów, w tym pasożyty ludzkie.

OBLEŃCE I NICIENIE

Tęgoryjec dwunastnicy (Ancylostoma duodenale)

Jest to częsty pasożyt człowieka, który docelowo bytuje w dwunastnicy. Występuje prawie we wszystkich obszarach geograficznych, w tym w Polsce. Posiada od 8 do 13 mm długości i średnio żyje około roku, choć są doniesienia że może żyć znacznie dłużej, nawet do 8 lat. Pasożyt na zakończeniu tułowia, z obu stron, posiada spłaszczony kształt, przypominający otwory gębowe, które są wyposażone w haczyki podobne do szczęki z dwoma zębami. Dorosły osobnik żywi się krwią żywiciela wysysaną ze ścianek jelita lub dwunastnicy. Samica wydala do 25000 jaj dziennie, które wraz z kałem wydostają się do środowiska. Zakażenie następuje poprzez jaja pasożytów znajdujących się w glebie, z których rozwijają się larwy. Przy odpowiedniej temperaturze i wilgotności są one gotowe do inwazji przez wiele tygodni. Reagują na bodźce dotykowe i cieplne ze strony człowieka, co umożliwia im czynne wniknięcie przez nieuszkodzoną skórę i dostanie się do naczyń krwionośnych. Następnie dostają się kolejno do prawej komory serca, płuc, tchawicy i gardła. Połknięte larwy osiągają dojrzałość w jelicie cienkim.

Objawy zakażenia:
Wywołuje ankylostomatozę (ancylostomiasis), do objawów której należą: świąd i zapalenie skóry, niedokrwistość, uszkodzenie śluzówki jelita, liczne objawy ze strony układu pokarmowego, dolegliwości układu nerwowego, objawy alergiczne, w tym astmopodobne lub pokarmowe, u dzieci niedorozwój fizyczny.

Włosogłówka (Trichocephalus trichiurus)

Włosogłówka (Trichuris trichiura, Trichocephalus trichiurus) jest pasożytem jelita ślepego, a także grubego. Jest to także powszechnie występujący pasożyt psów, a także kotów, więc mogą nim być zakażeni ludzie i czworonogi. Posiada długość od 3 do 5 cm i niesymetryczną budowę, gdzie przednia część ciała jest cieńsza. Pasożyt ten, podobnie jak pijawka, żywi się krwią, poprzez ścianki jelita, do których wnika przednią częścią. Zakażenie ludzi następuje w podobnych okolicznościach jak glistą, a więc z brudnych rąk, a także poprzez wypicie wody, zjedzenie niedomytych owoców, w których znajdują się jej jaja. W zarażeniu pośredniczą także muchy, które przenoszą jajeczka z larwami z odchodów i gleby na produkty spożywcze. Jaja włosogłówki mają charakterystyczną budowę, opatrzone są czopami na obu końcach. Włosogłówka nie odbywa wędrówki przez wątrobę i płuca człowieka, lecz osiedla się w jelicie grubym. Włosogłówki żyją kilka lat. Zwykle w 3 miesiące po zakażeniu zaczynają produkować kilka tysięcy jaj dziennie, które są wydalane wraz z kałem. Jaja nie są aktywne od razu po wydostaniu się. Muszą przez jakiś czas dojrzeć w ziemi, w tym czasie wewnątrz jajeczka rozwija się larwa i dopiero wówczas jest gotowa do inwazji. Jaja przebywające w glebie są wyjątkowo odporne i są inwazyjne nawet przez 5 lat. Zakażenie tym pasożytem jest pospolite, a inwazja bywa masowa, także jeden żywiciel może być zakażony setkami, a nawet i więcej, pasożytów. Włosogłówką mogą być zakażone całe rodziny, co pokazuje, że infekcja jest łatwo zaraźliwa. Szczególnie powinni uważać posiadacze czworonogów. Spotyka się rodzinne, uporczywe, nawracające zakażenia, wówczas najprawdopodobniej dochodzi do zakażeń w mieszkaniu/domu poprzez inwazyjne jaja. Ryzykowne wydaje się także załatwianie się psów do kuwet w domu, skąd może dojść do rozniesienia tysięcy jaj po mieszkaniu. Wykrycie tego pasożyta może być trudne, gdyż brakuje miarodajnych testów. Znane są kontrowersyjne kąpiele w ziołach oraz smarowanie mąką i miodem, zalecane przez różnych terapeutów i zielarzy, podczas których podobno włosogłówki wychodzą przez skórę na zewnątrz i wtedy się je goli z powierzchni skóry. Opinie o ich wiarygodności są jednak skrajnie różne, choć można w internecie znaleźć filmy dokumentujące wychodzenie tych pasożytów przez skórę.

Objawy zakażenia:
możliwe bezobjawowe przy małej liczbie pasożytów, alergiczny kaszel astmatyczny, anemia, eozynofilia, skórne objawy alergiczne, swędzące wysypki, bóle brzucha, bóle głowy, nudności, biegunki, nieraz śluzowo-krwawe, zaparcia, uszkodzenie nabłonka jelita i stany zapalne oraz infekcje bakteryjne, bezsenność, nerwowość, osłabienie, inna reakcja alergiczna.

Glista ludzka (ascaris lumbricoides)

Glista ludzka jest przyczyną askariozy (glistnicy) i pasożytuje w jelicie cienkim. Robaki te posiadają od 15 do 35 mm długości oraz od 2 do 4 mm średnicy i żyją do półtora roku. Jest jednym z najczęściej występujących pasożytów człowieka. Glista ludzka jest rozpowszechniona we wszystkich obszarach geograficznych. Żywicielem ostatecznym tego pasożyta jest człowiek. Miliony jaj jest wydalonych z kałem do gleby lub ścieków. Tam odbywa się ich rozwój do stadium inwazyjnego. Z jaja połkniętego przez człowieka powstaje larwa, która oswobadza się na skutek działania soków trawiennych, po czym przebija ścianki jelita i rozpoczyna wędrówkę w organizmie. Rozpoczyna ją zwykle w układzie krążenia skąd dostaje się do płuc, tchawicy lub innych narządów. Celem larwy jest ponowne dostanie się do układu pokarmowego, gdzie dochodzi do dojrzałości płciowej. W trakcie wędrówki robak uszkadza tkanki pokonywanych organów (ścianki jelita, płuca, wątrobę). Nie zawsze jednak larwie udaje się dostać do przewodu pokarmowego, często pozostaje w innych układach organizmu, gdzie wydala metabolity i prowadzi do reakcji alergicznej, a nawet do szoku organizmu powodowanego zatruciem toksynami.

Objawy zakażenia:
Powoduje glistnicę, do której objawów mogą należeć: suchy kaszel (bardzo często), krótki lub całe serie duszącego suchego kaszlu, mogące trwać np. całą noc. Kaszel często nasila się po położeniu się do łóżka, przełykanie śliny w nocy, bóle brzucha, mdłości, plucie krwią, brak apetytu, wzdęcia, wymioty, biegunki lub zaparcia, zgrzytanie zębami, niespokojny sen, nadmierne pobudzenie, problemy z koncentracją, tłuste stolce, nocne pocenie się, objawy astmopodobne, astma, stany spastyczne oskrzeli, gorączka (rzadko), leukocytoza i eozynofilia, spłaszczenie kosmków jelita cienkiego, apatia, zmiany na skórze (na tle alergicznym reakcja na metabolity pasożyta), zapalenie spojówek, obrzęk powiek (alergiczny), katar (alergiczny), drgawki lub omdlenia, napady duszności z opuchlizną lub bez (szok anafilaktyczny wiązany z obecnością metabolitów pasożyta).

Owsik ludzki (Enterobius vermicularis)

Jest pospolitym pasożytem jelita ślepego człowieka, powodującym owsicę. Posiada długość od kilku milimetrów do 1 cm. Mniejsze osobniki, trudno więc dostrzec gołym okiem. Owsiki żyją do 2 miesięcy. Samice zwykle krócej, bo po około miesiącu wydostają się przez odbyt na zewnątrz wraz z jajami (ok. 20000), które są do nich przyczepione. W ten sposób jaja, a także zwykle martwe już samice wydostają się na zewnątrz, zwykle do bielizny, do pościeli, na dywan lub podłogę, gdzie łączą się z kurzem. Wędrowanie samic owsika rozpoczyna się zwykle wieczorem. Z jaj w ciągu zaledwie 6h wylęgają się larwy. Czasem larwy wydostają się z jaj już na skórze odbytu, skąd od razu wracają do jelita grubego. Najczęściej jednak jaja inwazyjne i larwy trafiają do tego samego lub innego żywiciela przez nos lub usta. Po połknięciu dojrzewają w jelicie cienkim. Inwazyjne jaja owsika w środowisku domowym (temperatura, wilgotność) zachowują żywotność i zdolność zakażania przez wiele tygodni. Mieszkanie, internaty, szkoły, przedszkola, zawierające w kurzu jaja pasożyta są stale rezerwuarem inwazji. Zarażenie owsikiem często następuje także poza domem. Przestrzeganie higieny osobistej (częste mycie rąk oraz nie wsadzanie palców do ust) i mieszkania ma duże znaczenie w zapobieganiu owsicy. W jelicie owsiki mogą powodować zmiany nieżytowe błony śluzowej. Zdarza się, że samica owsika przedostaje się także do kobiecego układu rozrodczego.

Objawy zakażenia:
Powoduje owsicę, do objawów której należą: brak apetytu, utrata wagi, blada skóra, podkrążone oczy, bezsenność, kichanie, obgryzanie paznokci, pobudzenie lub poddenerwowanie, swędzenia odbytu, trudności z koncentracją.

Włosień kręty (trichinella spiralis)

Jest to gatunek pasożytniczego nicienia, o długości od 1,5mm do 4mm. Jest to jeden z najgroźniejszych pasożytów człowieka. Wstępuje zwykle dwóch żywicieli, z których każdy jednocześnie może być żywicielem ostatecznym, ponieważ u każdego żywiciela rozwijają się formy dorosłe. Może występować u wielu gatunków ssaków wszystkożernych (dzik, świnia, lis, kot, niedźwiedź, wilk, szczur) i u człowieka.

Zarażenie następuje po zjedzeniu zarażonego mięsa, najczęściej wieprzowiny lub dziczyzny.

Połknięte larwy wydostają się w jelicie cienkim, gdzie w ciągu 2-3 dni osiągają dojrzałość płciową i kopulują. Samica rodzi około 1500 żywych larw, które przedostają się do krwiobiegu lub układu limfatycznego, a następnie do mięśni, gdzie otorbiają się. Czasem do otorbienia dochodzi w stawach, powodując ból podczas ruchu. W formie otorbionej mogą przetrwać nawet kilkadziesiąt lat i nadal posiadać zdolność do zakażania.

Objawy zakażenia:
Wywołuje włośnicę (trychinozę), która może mieć ciężki przebieg i zakończyć się śmiercią. Etap początkowy: Gorączka,grypopodobne,ból głowy, rozbicie, ból mięśni,obrzęk twarzy, biegunka,gorączka, zaburzenia metaboliczne, zwiększony odsetek granulocytów kwasochłonnych, Późniejsze objawy: Dolegliwości w obszarze układu nerwowego,zapalenie płuc,zator płuc,zapalenie opon mózgowych, obrzęk mózgu, światłowstręt, mroczki,ból oka,bóle stawów,problemy naczyniowe i niewydolność krążenia.

TASIEMCE

Tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata)

Pasożyt człowieka i bydła. Jednak wyłącznie człowiek jest jego żywicielem ostatecznym. Tasiemiec składa się z 2000 segmentów i mierzy od 4 do 12 m długości i ok. 1 centymetra średnicy. Ma kształt wydłużonej, płaskiej tasiemki oraz małej główki zaopatrzonej w narządy czepne. Umiejscawia się w jelicie cienkim człowieka i może przebywać tam do kilkudziesięciu lat.

Posiada 4 przyssawki na główce, za pomocą których przytwierdza się do ściany jelita. Nie posiada natomiast haczyków, tak jak tasiemiec uzbrojony. Wypełnione jajami człony tasiemca z macicą są wydalane wraz z kałem z organizmu człowieka i są zjadane przez żywiciela pośredniego (bydło). Każdy człon zawiera blisko 100 tys. jaj. W skażonej ziemi mogą przebywać ponad rok. Zjedzone przez bydło jaja przekształcają się w larwy (onkosfera) i przedostają się przez ścianki jelita u bydła do naczyń krwionośnych i wędrują wraz z krwią, najczęściej do mięśni, wątroby, płuc, nerek lub mózgu bydła. Onkosfera przekształca się w wągry (cysticerkus).

Objawy chorobowe:
Choroba spowodowana przez tasiemca uzbrojonego to tenioza. Przede wszystkim pojawiają się często bóle brzucha, szczególnie gdy człowiek jest głodny. Ponadto występują mdłości i wymioty, zwiększone łaknienie lub spadek łaknienia, zawroty i bóle głowy. U niektórych choroba objawia się dużą nadwagą.

Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium)

Gatunek tasiemca, który pasożytuje w przewodzie pokarmowym kręgowców, w tym człowieka. Tasiemiec uzbrojony różni się od tasiemca nieuzbrojonego tym, że jego głowa jest uzbrojona w podwójny wieniec haczyków. Posiada także przyssawki, którymi przytwierdza się do ściany jelita cienkiego żywiciela końcowego. Ma długie i płaskie ciało, przypominające wyglądem tasiemkę, a długość tego robaka to 2-4 m i 800-900 członów. Końcowe człony z macicą wypełnioną jajami odrywają się i są wydalane. Cykl rozwojowy jest podobny jak u tasiemca nieuzbrojonego, z tym wyjątkiem, że żywicielem pośrednim tasiemca uzbrojonego jest świnia (a nie bydło). Tasiemiec uzbrojony dorasta do pełnej długości w ciągu dwóch miesięcy i przebywa w jelicie cienkim człowieka do kilkunastu lat.

Człowiek zaraża się zwykle jedząc surowe lub niedogotowane mięso wieprzowe lub jego przetwory, zawierające tzw. wągry. Może się jednak także zarazić wydalonymi jajami, choć najczęściej naturalnym żywicielem pośrednim jest świnia. W przypadku, kiedy człowiek stanie się żywicielem pośrednim, wągry mogą się umiejscawiać w różnych tkankach, w miąższu, mięśniach, tkance podskórnej.

Objawy chorobowe:
Choroba spowodowana przez tasiemca uzbrojonego to tenioza (zarażenie wągrami) gdzie człowiek jest żywicielem końcowym oraz cysticerkoza (jaja inwazyjne) gdzie człowiek jest żywicielem pośrednim. Objawy teinozy: anemia, awitaminoza, osłabienie, bóle brzucha, wymioty, możliwa utrata wagi. Oprócz przewodu pokarmowego tasiemiec uzbrojony może się osadzić w mięśniach i narządach wewnętrznych człowieka jako larwa wągier (cysticerkoza). Wągrzyca narządów miąższowych, mięśni tkanki podskórnej przebiega zwykle bezobjawowo, natomiast zmiany wągrzycowe w mózgu lub gałce ocznej powodują ciężkie następstwa. Ucisk mózgu może wywoływać objawy neurologiczne, np. podobne do padaczki, bóle głowy oraz zaburzenia zachowania. Możliwe jest także uszkodzenie gałki ocznej i ślepota.

Tasiemiec bąblowcowy / bąblowiec (Echinococcus granulosus)

Tasiemiec bąblowcowy (bąblowiec) to najgroźniejszy gatunek tasiemca. Jego odmianą jest tasiemiec bąblowcowy wielokomorowy (multilocularis). Różni się on głównie tym, że tworzy wiele cyst, które rozsiewają się po całym organizmie, tworząc “bąble” jednocześnie w różnych organach. W postaci dojrzałej bąblowiec bytuje w jelicie cienkim psa, wilka, szakala, kojota, czasem lisa, ale rzadko także np. kota, w organizmie, którego nie może jednak uzyskać dojrzałości płciowej. Bąblowiec wielokomorowy natomiast występuję często właśnie u lisa, a także psa i kota. Człowiek zwykle nie jest właściwym żywicielem, ale przypadkowo może dojść na zakażenia, wówczas staje się żywicielem pośrednim. Żywicielami pośrednimi bąblowca są często też owce (odmiana najgroźniejsza dla człowieka), świnie, a także jelenie, wielbłądy, konie. Żywicielami pośrednimi bąblowca wielokomorowego są natomiast często gryzonie, które są następnie zjadane przez lisy, psy i koty. W ten sposób dochodzi do ich zainfekowania.

Bąblowiec to mały tasiemiec. Postać dojrzała ma zaledwie 2-6 mm długości. Głowa bąblowca ma kulisty kształt z 30-36 haczykami i przyssawkami. Tasiemiec bąblowcowy składa się z trzech segmentów, z których ostatni zawiera macicę z jajami. Segment maciczny wypełniony jajami odrywa się i jest wydalany na zewnątrz wraz z kałem.Źródłem zakażenia bąblowcem może być kontakt z kałem psa, lisa, zanieczyszczona woda, roślinność (np jagody !) i warzywa. Wydaje się, że to właśnie spożywanie źle umytych owoców leśnych, warzyw z grządek, do których mają dostęp i załatwiają się psy, mogą być istotnym źródłem zakażenia bąblowicą. Jaja także często przyklejają się do sierści zwierząt, skąd mogą być źródłem inwazji dla innych zwierząt oraz dla człowieka.Połknięte jaja dostają się do żywiciela pośredniego, gdzie w jelicie rozwija się stadium pośrednie. Stamtąd przenika do krwi i wraz z nią dostaje się do innych narządów: wątroby, mięśni, płuc, kości, śledziony, nerek, mózgu, oka, a także do tkanki podskórnej. Tam przekształca się w kolejne stadium, w bąblowicę (echinococcus). Głównym siedliskiem larw bąblowca w 69% jest wątroba i śledziona (choć niektóre źródła podają znacznie ponad 90%), w 12% płuca, w 8% jama brzuszna, nerki, szpik kostny, centralny układ nerwowy.

Objawy zakażenia:
Choroba jest zależna od tego czy zakażony organizm jest żywicielem pośrednim (groźniejsza), czy żywicielem ostatecznym. Objawy bąblowicy (człowiek jest żywicielem pośrednim) zależą od lokalizacji, liczby larw i wielkości pęcherzy. Proces chorobowy postępuje powoli, larwa może sie rozwijać 15-20 lat sukcesywnie rozrastając się i może przypominać nowotwór. Postać aktywna, zdolna do zarażania, jednak może się utrzymywać nawet przez 50 lat.

W wątrobie powoduje ucisk na naczynia krwionośne, powodując np. nadciśnienie wrotne, a także ucisk na przewody żółciowe wątroby powodujące żółtaczkę mechaniczną, zastoinowe zapalenie dróg żółciowych. W śledzionie powoduje splenomegalię (powiększenie). W płucach może powodować zapalenia miąższu, duszność, kaszel, krwioplucie, bóle w klatce piersiowej. W nerkach powoduje obrzmienie narządu, bóle i problemy z oddawaniem moczu, krwiomocz oraz obecność w nim białka. W kościach bąblowica może powodować rozpuszczenie tkanki kostnej. Najbardziej dotkliwe jest umiejscowienie larw w gałce ocznej lub mózgu, gdzie są bardzo trudne do usunięcia, często jedyną możliwością jest zabieg chirurgiczny. Bąblowiec usadowiony w mózgu powoduje często objawy neurologiczne, związane z uciskiem na sąsiadujące tkanki, np. padaczkę, bóle głowy.

W skrajnych przypadkach może dojść do śmierci, ze względu na trudności w zdiagnozowaniu obecności tego pasożyta, a także nieskuteczność metod farmakologicznych (lek często nie dociera do wnętrza bąblowicy) i np. brak możliwości zoperowania bąblowicy, ze względu na niedostępne miejsce np. głęboko w mózgu lub przy samym móżdżku.

Bardzo groźne jest pęknięcie pęcherza bąblowicy i rozsianie po całym organizmie znajdujących się w nim protoskoleksów, co może doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego i często śmierci.

PRZYWRY

Motylica wątrobowa (fascjoloza)

Zakażenie motylicą wątrobową należy do najgroźniejszych pośród wszystkich chorób pasożytniczych powodowanych przez przywry. Motylice żyją do ok 30 lat i są też jednymi z największych przywr, mają rozmiar do 1,3cm x 5cm. Pierwszym żywicielem pasożyta są jednak, podobnie jak u innych przywr. W ślimaku przywra przechodzi kolejne stadia rozwojowe – sporocysta, redia, cerkaria. Nosicielami ostatecznymi są ludzie i zwierzęta roślinożerne. Ludzie zarażają się poprzez spożycie nieumytych, nieugotowanych warzyw i zieleniny, podlewanych zakażoną wodą lub wodnych jak np. rukiew wodna. Motylice zagnieżdżają się zwykle w wątrobie lub przewodach żółciowych. Jaja pasożyta dostają się do przewodu pokarmowego żywiciela ostatecznego wraz z żółcią, a następnie są wydalane razem z kałem. Po dostaniu się ich do wody, cykl rozrodczy się zamyka.

Objawy zakażenia:
Motylice powodują fascjolozę. Początkowy okres zakażenia, do którego dochodzi zwykle latem lub jesienią, jest jednak bezobjawowy, a pierwsze objawy pojawiają się zwykle po ok. 2 tygodniach od zakażenia. Zakażenie powoduje uszkodzenia mechaniczne i obumieranie tkanek wątroby wywołane przez przemieszczające się przywry. Można zaobserwować miejscową martwicę tkanek oraz ropienie. Innymi skutkami zakażenia jest rozrost nabłonka przewodów żółciowych, powstawanie prześwitów oraz zapalenie przewodów żółciowych. W rzadkich przypadkach może doprowadzić także do raka dróg żółciowych (cholangicarcinoma). Szczególnie groźna może być też koinfekcja tym pasożytem oraz wirusowym zapaleniem wątroby, gdzie może dojść do szybkiej degeneracji narządu. Metabolity przywr mogą powodować też reakcje alergiczne. Na początku zakażenia motylicą mogą wystąpić także: pokrzywka, osłabienie, ból głowy, brak apetytu, zażółcenie białek oka, a nieraz także bardzo wysoka gorączka i dreszcze.

W późniejszym i przewlekłym stadium zakażenia mogą wystąpić:
bóle w prawym łuku podżebrowym, kamica woreczka żółciowego, nabrzmiała wątroba, bóle brzucha/kolka, biegunki, mdłości i wymioty, zapalenie wątroby, plamy wątrobowe na skórze.

Znane są przypadki przedostania się motylicy do płuc, ośrodkowego układu nerwowego, mięśni, tkanki podskórnej oraz gałek ocznych.

Przywra wątrobowa (opistorchoza)

Opistorchoza wywoływana jest przez przywrę opisthorchis felineus. Zasiedla ona przewody żółciowe wątroby lub woreczek żółciowy. Występuje głównie u psów, kotów, lisów, ryb słodkowodnych, a także u człowieka. Jest to plaski robak szerokości do 2mm i długości do 13mm. Przywra potrzebuje, do swojego rozwoju, żywicieli pośrednich. Pierwszym z nich są zazwyczaj ślimaki bythynia, drugim ryby słodkowodne, w tym drapieżne, które mogą stać się żywicielem dopełniającym. Ssaki i ludzie zarażają się zjadając zarażone ryby słodkowodne niepoddane starannej obróbce termicznej (np sushi lub wędzone na zimno), kawior. Prawdopodobnie możliwe jest także zakażenie poprzez zjedzenie niedomytej zieleniny oraz surówek i sałatek zawierających pośrednie formy rozwojowe. Po zakażeniu przywra dostaje się do dróg żółciowych, gdzie po 3-4 tygodniach osiąga dojrzałóść i zaczyna wydalać jaja.

Przywra kocia uszkadza w sposób mechaniczny jelita, miąższ wątroby, przewody żółciowe. W przypadku występowania dużej liczby przywr możliwe jest zaczopowanie przewodów żółciowych. Opistorchoza sprzyja również infekcjom bakteryjnym oraz uczuleniom u żywiciela.

Objawy zakażenia:
Objawy żółtaczki, kolki wątroby, pod prawym łukiem żebrowym,kamienie żółciowe,zaburzenia przewodu pokarmowego,wymioty,osłabiony apetyt,zmęczenie,wychudzenie,powiększenie brzucha, alergia na metabolity przywry.

Przywra trzustki (euretremiasis)

Jest wielkości 1-1,5 cm, płaska i owalna o wrzecionowatym kształcie. Pasożytuje w przewodach trzustki i jelicie cienkim przeżuwaczy, np. świń i koni, a także w trzustce ludzi, gdzie może żyć wiele lat. Występuje najczęściej w Azji Południowej, Brazylii, ale także w innych częściach świata, w tym w Europie. Przywra trzustkowa jest słabo rozpoznana i opisana w literaturze medycznej, mimo że zakażenia tym pasożytem są częste, także w Polsce. Możliwe jest także zakażenie wieloma osobnikami tego pasożyta jednocześnie. Generalnie jest pasożytem trzustki, ale rzadziej także dróg żółciowych. Przywra trzustki ma układ narządów rozrodczych podobny jak u motylicy. Jaja mają do 60 µm. Żywiciele pośredni to ślimaki lądowe, a potem koniki polne. Do zakażenia u ludzi dochodzi w podobny sposób jak innymi przywrami, zwykle poprzez kontakt z zakażoną wodą, roślinami, na których znajdują się metacerkarie przywry. Bydło zaraża się poprzez zjedzenie np. trawy z konikami polnymi zakażonymi przywrą lub ślimakami. Mieszkańcy Azji (spożywający koniki polne) mogą się także zarazić poprzez spożycie konika zarażonego przywrą. Praktycznie także po każdej konsumpcji sushi (innego niż przygotowane ze świeżej ryby w 100% morskiej) trzeba się liczyć z możliwością zakażenia przywrą, szczególnie krwi, ale także i wątroby.
Objawy zakażenia:
Powoduje chorobę euretremiasis. Objawy kliniczne eurytremiasis zazwyczaj są łagodne, najczęściej ból na środku brzucha, nad żołądkiem lub w okolicach woreczka żółciowego. Są także zgłaszane powiększenie wątroby i objawy ogólne, bóle głowy. W rzadkich przypadkach może wystąpić eozynofilia (zwiększenie liczby eozynofilów w rozmazie krwi powyżej 4% wszystkich leukocytów). Ciężkie zakażenia mogą być rozpoznane jako zaburzenia żołądkowo-jelitowe, w tym jamy brzusznej, wzdęcia, wymioty, biegunki lub zaparcia.
Jest to częsty pasożyt osób chorych na cukrzycę, więc związek tego pasożyta z cukrzycą wydaje się oczywisty. Pierwsza Dr. Chulda Clark zaobserwowała, iż wszyscy jej pacjenci (najprawdopodobniej chorzy na cukrzycę II typu) mieli w trzustce tę pasożytniczą przywrę. Inne możliwe objawy to zatory przewodów trzustkowych i powtarzające się zapalenie trzustki. Metabolity tych przywr mogą powodować reakcje alergiczne oraz zatrucie toksynami i wyniszczenie organizmu. Przywra trzustki jest także poważnie łączona z chorobą Leśniowskiego Crohna oraz nowotworami trzustki.

PIERWOTNIAKI

Lamblia (giardia lamblia, giardia intestinalis)

Giardioza (Lamblioza / lamblie) to choroba pasożytnicza powstająca w wyniku zakażenia lambliami jelita cienkiego, dwunastnicy i wątroby. Bytuje często w przewodach żółciowych i może zagrażać wątrobie w skrajnej postaci doprowadzając do jej martwicy. Może także podrażniać trzustkę.
Do zarażenia lamblią dochodzi najczęściej poprzez zakażoną wodę lub żywność umytą w zakażonej wodzie. Może do niej dojść także w wyniku nietypowych aktywności seksualnych, w wyniku których mogą zostać połknięte inwazyjne cysty. Czasem zdarzają się epidemie wody pitnej zarażonej cystą lamblii. Ryzyko zachorowania zwiększa się u osób z osłabiona odpornością. Dzikie zwierzęta i zwierzęta domowe także są gospodarzami dla lamblii
Laboratoryjne wykrycie lamblii bywa trudne. Kuracja przeciwpasożytnicza na lamblie może być nieskuteczna, ponieważ cysty lamblii potrafią przetrwać powodując kolejne formy inwazyjne. Lamblie żyją w symbiozie z grzybicami np. Candida, także dobrze wziąć to pod uwagę w przypadku wykrycia Candidy lub lamblii. Lamblie dobrze rozwijają się przy diecie wysokocukrowej, podobnie jak Candida. Jeśli ktoś lubi taki rodzaj diety jest bardziej narażony na inwazyjne infekcje.
Objawy zakażenia:
Nosicielstwo bezobjawowe,nosicielstwo pozornie bezobjawowe przy lekkim pogorszeniu samopoczucia,ból mięśni (np nóg, pośladki, uda, łydki, ciężkie/zmęczone nogi),ból głowy, przemęczenie i zespół zmęczenia,rozbicie,ból przypominający wrzodowy,kamica woreczka żółciowego,kolka wątrobowa i zapalenie pęcherzyka żółciowego,biegunki,wzdęcia,ból brzucha nasilający się podczas jedzenia,problemy z dwunastnicą,zapalenie trzustki,zapalenie jelita cienkiego,zaburzenia wchłaniania w jelicie cienkim,zapalenie okrężnicy,niedożywienie,anemia, obniżenie poziomu hemoglobiny,bywają wymioty żółcią,żółtaczka,utrata wagi,brak apetytu,objawy psychiczne,objawy neurologiczne,rozdrażnienie,blada skóra,bezsenność,drżenie pleców,zwiększona potliwość,apatia,zwolnienie rozwoju u dzieci,ślinotok,stany podgorączkowe,cuchnące stolce,tłuste stolce,trądzik,alergie pokarmowe,nieprzyjemny zapach z buzi,zaburzenie dotlenienia,grzybice, np. Candida,zatrucie toksyczne organizmu.

Rzęsistek (Trichomonas)

Rzęsistki są pierwotniakami z grupy wiciowców, należy do nich wielu przedstawicieli, z których najbardziej znane to rzęsistek pochwowy, policzkowy i jelitowy, które bytują w organizmach ludzi. Znane są także rzęsistek bydlęcy, świński i T. gallinae, który atakuje ptactwo. Rzęsistek jelitowy bytuje w jelitach, a policzkowy w jamie ustnej powodując rzęsistkowicę jamy ustnej.
Objawy rzęsistkowicy jamy ustnej:
suchość w jamie ustnej, pieczenie jamy ustnej, bóle samoistne, bóle przy połykaniu, kieszonki patologiczne, zapalenie języka, ogniska zapalne w błonie śluzowej jamy ustnej
Objawy rzęsistkowicy jelit:
anemia, biegunka, krwawienie z jelita grubego, nadżerki, osłabienie mięśni, polipy, wrzody
Najczęstszą drogą zakażenia tym typem rzęsistka jest spożycie trofozoitów pierwotniaka poprzez jedzenie lub picie, wektorem mogą być także muchy, przenosząc je z fekaliów i resztek żywności.
Najbardziej znany jest rzęsistek pochwowy, który jest pasożytem bytującym w drogach moczowo-płciowych człowieka i wywołuje rzęsistkowicę chorobę przenoszoną drogą płciową. Jest dość pospolity w Polsce. Rzęsistek występuje w pochwie i cewie moczowej u kobiet oraz w cewce moczowej, prostacie i pęcherzykach nasiennych u mężczyzn. Podczas porodu zarażeniu może ulec noworodek.
Objawy zakażenia rzęsistkiem pochwowym u kobiet:
upławy (wydzieliny z dróg rodnych), mogą być bardzo obfite, pieniste, cuchnące, o barwie przeważnie żółtej lub zielonkawej, nasilają się podczas miesiączki,świąd, pieczenie,ból w okolicy krocza,podrażnienie sromu i pochwy,infekcja dróg moczowych (pieczenie, częstomocz, parcie na mocz, a nawet bolesne oddawanie moczu oraz bóle w podbrzuszu),częste powikłania z zakażeniem bakteryjnym i grzybicznym (np. candida albicans, candida glabrata),nieleczona rzęsistkowica może powodować niepłodność oraz powikłania ciążowe.
u mężczyzn:
trudne w diagnostyce i leczeniu, bardzo często przebiega pozornie bezobjawowo,wydzielina z cewki moczowej,bolesne oddawanie moczu,uczucie podrażnienia (świąd, wilgotność) cewki moczowej,zapalenie cewki przejawiające się pieczeniem,niekiedy wyciek z cewki obfitej ropnej wydzieliny,zapalenie pęcherza moczowegozapalenie żołędzi i napletka,uczucie dyskomfortu w kroczu,pobolewanie w podbrzuszu, jądrach lub plecach,częste oddawanie moczu, również w nocy, słabszy strumień moczu,w nasieniu może pojawić się krew,pogorszenie jakości nasienia (bezpłodność),przewlekłe, niebakteryjne zapalenie prostaty,podwyższone PSA,koinfekcja grzybem candida.
Rzęsistkowica jest niebezpieczna, gdyż często jest bezobjawowa i mężczyźni nie zdają sobie sprawy z obecności pasożyta, a jest ona silnie wiązana z zachorowalnością na agresywnego raka prostaty. Rzęsistek jest uważany za czynnik, który go inicjuje. Rak prostaty jest najczęstszym nowotworem u mężczyzn i drugą co do częstości przyczyną zgonów nowotworowych w populacji.

Rzęsistek policzkowy (Trichomonas tenax)

To wiciowiec wywołujący rzęsistkowicę (trichomonosis) jamy ustnej. Występuje w postaci trofozoitu. Przenoszony jest przez ślinę (pocałunki) i kontakty oralne.

Toksoplazmoza

Gatunek pierwotniaka z rodzaju Toxoplasma wywołuje u zwierząt toksoplazmozę, która u człowieka występuje jako choroba odzwierzęca. Jest to bardzo powszechnie występujący pasożyt. Szacuje się że ok 60mln Amerykanów jest jego nosicielem, co oznacza, iż zakażenie może dotykać 20% populacji. Choroba występuje na całym świecie u ptaków, ssaków, choć żywicielem ostatecznym są kotowate, w których przewodzie pokarmowym pasożyt rozmnaża się w tworząc oocysty. Oocysty są wydalane z odchodami i zjadane przypadkowo przez inne zwierzęta, wówczas pasożyt tworzy cysty w różnych narządach, między innymi w układzie nerwowym. Cykl życiowy zamyka się, gdy zakażone zwierzę (np. mysz) zostanie zjedzone przez kota. Ocenia się, że w Polsce 70 % kotów jest zakażonych tym pasożytem. Zakażenie ludzi jest możliwe kilkoma drogami; poprzez ukąszenia przez pasożyty egzogenne (kleszcze, pchły, wszy, meszki?, komary? – podobnie jak boreliozą) przenoszące pierwotniaka toxoplasma, zjedzenie brudnych warzyw, owoców, zawierających cysty lub pośrednio przez zjedzenie niedogotowanego mięsa zawierającego pasożyta (także surowego, grillowanego, marynowanego, wędzonego – tatar, wędlina długo dojrzewająca surowa). Możliwe jest także przeniesienie pasożyta z człowieka na człowieka (droga ta nie jest dobrze opisana w badaniach – płyny wydalnicze, ślina?) oraz z matki na dziecko. Z przewodu pokarmowego człowieka lub poprzez krew pasożyt przedostaje się do węzłów chłonnych, mięśni poprzecznie prążkowanych, mięśni gładkich, mózgu, rdzenia kręgowego, gałek ocznych. Zakażenie jest także możliwe bezpośrednio od chorego kota, poprzez uszkodzoną skórę (podrapanie, pogryzienie, kontakt z kocimi odchodami – np przy sprzątaniu kuwety). Zakażenie jest także możliwe poprzez uszkodzoną śluzówkę odbytu w drodze niektórych czynności seksualnych. Możliwe jest także przeniesienie zakażenia na płód poprzez łożysko. Zarażenie kobiety w okresie przed zajściem w ciążę nie stanowi aż tak dużego zagrożenia dla płodu. Dopiero infekcja u ciężarnej wywołuje zapalenie łożyska i przejście tą drogą pasożytów do płodu. Ryzyko przeniknięcia toxoplasma gondi przez łożysko wzrasta wraz z zaawansowaniem ciąży i wynosi: 25 % w pierwszym trymestrze, 50 % w drugim i około 65 % w trzecim trymestrze. Badania wykazały jednak, że u matek, które urodziły dziecko z zespołem Downa pozytywna analiza na toksoplasmę była w 80% przypadków. Także u kobiet z patologicznym samoczynnym poronieniem, odsetek wynosi kilkadziesiąt procent. Do poronień dochodzi ze względu na obecność pierwotniaka w śródbłonku macicy. Pasożyt ten często ukrywa się w rezerwuarach układu nerwowego (płyn mózgowo-rdzeniowy), gdzie pozostaje niewykrywalny dla testów na jego obecność i gdzie nie docierają leki. Dlatego częste są negatywne wyniki badań na toksoplazmozę, kiedy w rzeczywistości zakażenie jest obecne.
Objawy toksoplazmozy uogólnionej/przewlekłej, zależne od umiejscowienia pasożytów
może być zupełnie bezobjawowa, obrzmienie i/lub bolesność węzłów chłonnych, przeważnie szyjnych, ale możliwe też pachwinowe, pachowe,silne bóle głowy,poczucie ściskania głowy, ucha lub uszu,zawroty głowy,poczucie “karuzeli” po zamknięciu oczu,zaburzenia równowagi, pewne trudności w chodzeniu po schodach,apatia i trudności w koncentracji,zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (rzadko),zaburzenia psychiczne i różne objawy neurologiczne, zależne od umiejscowienia pasożytów w ośrodkowym układzie nerwowym,złe samopoczucie,uczucie postępującego osłabienia,gorączka w postaci rzutów (jednak zwykle niewysoka),bóle stawów i kończyn, różne objawy narządowe ze strony wątroby, śledziony,stan zapalny błony wewnętrznej macicy,zapalenie mięśnia sercowego (rzadko),śródmiąższowe zapalenie płuc,przelotne wysypki, zapalenie pęcherzykowe gardła,poronienie,poród płodu martwego albo żywego z objawami toksoplazmozy.
Objawy toksoplazmozy ocznej:
Światłowstręt,zapalenie siatkówki,zapalenie spojówek,oczopląs,zaburzenia widzenia,mroczki przed oczami,nadmierne łzawienie,kłujący ból gałki ocznej (często jednej), poczucie “wciskania” gałki w czaszkę,zmiany na dnie oka.
Objawy toksoplazmozy wrodzonej:
Triada Sabina Pinkertona –wodogłowie lub małogłowie, zwapnienia śródmózgowe,zapalenie siatkówki i naczyniówki,znacznie opóźnienie rozwoju umysłowego dziecka,żółtaczka,powiększenie wątroby i śledziony.

Inne informacje związane z zakażeniem

• urodzenie martwych dzieci – 60% przypadków,
• psychicznie chorzy zarażeni toksoplazmą w 40 – 50%,
• chorzy na rozliczne choroby oczu w 50 – 60% przypadków.